19 november 2014

Mike Nichols


83, New York, 19 november, hartstilstand
In Duitsland als Michael Igor Peschkowsky geboren Amerikaans film- en theaterregisseur en komiek. Won met zijn tweede film, de grensverleggende komedie over een generatiestrijd The Graduate (1967), de Oscar voor beste regie en werd nog vier keer genomineerd: als regisseur van de verfilming van Edward Albees toneelstuk Who’s Afraid of Virginia Woolf? (zijn regiedebuut, 1966), van Silkwood (1983) en Working Girl (1988) en als een van de producenten van The Remains of the Day (James Ivory, 1993). In totaal werden 17 verschillende acteurs genomineerd voor een Oscar onder regie van Nichols. Zijn subtiele, muzikale gevoel voor acteren en voor dialogen werd voor een belangrijk deel gevoed door zijn ervaringen als de helft van een komisch duo met Elaine May. Zij hadden succes in het theater en radio, maar vooral op de plaat. Het duo bestond slechts enkele jaren (1958-61), maar zou door de scherpe toon en de perfecte timing grote invloed blijven uitoefenen, vooral op stand up komieken en televisiesatire. Incidenteel kwam het duo weer even samen, bij voorbeeld in de korte film Bach to Bach (Paul Leaf, 1967)  en voor de inauguratie van president Jimmy Carter in 1980.

Nichols and May - Bach to Bach from Rebecca O'Neal on Vimeo.
Nichols behoort tot het selecte gezelschap van (op het moment van zijn overlijden twaalf) EGOT’s: winnaars van een Emmy, een Grammy, een Oscar en een Tony. Hij vluchtte met zijn Joodse ouders in 1939 uit Berlijn naar New York en verkreeg in 1944 de Amerikaanse nationaliteit, Nichols is een verengelst patroniem (Nikolajevitsj). Na het einde van de samenwerking met May speelde hij in enkele televisieproducties en ging toneel regisseren, aanvankelijk in Vancouver, later op Broadway. Zijn eerste grote succes was in 1965 de originele theaterversie van Neil Simons blijspel The Odd Couple. Als regisseur van de voorstelling van Who’s Afraid of Virginia Woolf? was hij de aangewezen persoon om de filmversie tot een goed einde te brengen: het was de eerste film ooit waarin de volledige cast voor een Oscar werd genomineerd; uiteindelijk won de film er vijf. Na het immense succes van The Graduate, dat ook een ster maakte van de weinig voor de hand liggende hoofdrolspeler Dustin Hoffman, ging Nichols door met twee geraffineerde films met een literaire achtergrond: de verfilming van Joseph Hellers bestseller Catch-22 (1970) en de door cartoonist Jules Feiffer geschreven anatomie van een seksuele revolutie, Carnal Knowledge (1971).
De volgende twee, min of meer actiegerichte films vielen artistiek en commercieel tegen: The Day of the Dolphin (met George C. Scott, 1973) en de gekostumeerde klucht The Fortune (1975). Na de bioscoopregistratie van de Broadwayshow Gilda Live (met Gilda Radner; 1980) en enkele flops in het theater, kwam Nichols sterk terug met het op ware gebeurtenissen gebaseerde Silkwood (1983), een ernstige aanklacht tegen de gevaren van kernenergie en de mogelijke moordaanslag op activiste Karen Silkwood (Meryl Streep). Ook drie van de vier volgende films verwezen naar bestaande personages: de verfilming van Nora Ephrons memoires aan haar huwelijk met Carl Bernstein Heartburn (met Streep en Jack Nicholson; 1986), Simons legerherinneringen Biloxi Blues (1988) en de verfilming van Carrie Fishers relaas over Hollywoodmoeder Debbie Reynolds Postcards from the Edge (met Streep en Shirley MacLaine; 1990).
Daarna volgden het door J.J. Abrams geschreven Regarding Henry (1991), de horrorvariant Wolf (met Nicholson; 1994), de Amerikaanse versie van La cage aux folles getiteld The Birdcage (met Robin Williams; 1996), de bewerking door May van Joe Kleins politieke satire Primary Colors (met John Travolta en Emma Thompson als een variant van de Clintons; 1998), de sciencefiction-flop What Planet Are You From? (door en met Garry Shandling; 2000), de televisiefilm Wit (Nichols’ enige eigen scenario, competitie Berlijn; 2001), het televisietweeluik naar Tony Kushners toneelstuk Angels in America (met Streep, Thompson en Al Pacino; 2003), Closer (2004) en Charlie Wilson’s War (2007). Behalve veel van zijn eigen films produceerde Nichols The Longshot (Paul Bartel, 1986), de verfilming van Wallace Shawns stuk The Designated Mourner (tevens hoofdrol; David Hare, 1997), Friends with Kids (Jennifer Westfeldt, 2011) en de documentaire Crescendo! The Power of Music (over het Venezolaanse jeugdorkest El Sistema; Jamie Bernstein, 2014). Vierde en laatste huwelijk met ABC-anchor Diane Sawyer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten