Sylvia Kristel

60, Amsterdam, 17 oktober, slokdarmkanker

 

Nederlands filmster en schilderes. Een van de internationaal beroemdste Nederlandse filmacteurs aller tijden. Ster van de wereldhit Emmanuelle (Just Jaeckin, 1974) en de vervolgfilms Emmanuelle II: L’antivierge (Francis Giacobetti, 1975) en Goodbye Emmanuelle (François Leterrier, 1978), bleef haar leven lang een icoon van discrete en kosmopolitische erotiek.

Ging na een jeugd in Utrecht gekenmerkt door materiële en immateriële vernederingen recht op haar doel af. Na de verkiezing tot Miss Televizier en een beginnende modellencarrière belde ze het productiekantoor van Scorpio Films op en meldde Pim de la Parra en Wim Verstappen dat ze voornemens was een rol te spelen in hun eerstvolgende film. Het werd Frank en Eva (De la Parra, 1973), maar haar bijrol in de thriller Because of the Cats (Fons Rademakers, 1973) verscheen vijf maanden eerder in de bioscoop. Haar derde filmrol van dat jaar was die van het ambitieuze zangeresje Lily in Naakt over de schutting (Frans Weisz, 1973), in welke hoedanigheid ze ook de titelsong A Letter Came Today vertolkte.

In dezelfde periode was Kristel de minnares van de Belgische schrijver, kunstenaar en filmmaker Hugo Claus, van wie ze ook een zoon kreeg. Claus ging mee naar Thailand voor de opnamen van Emmanuelle, adviseerde haar de liefdesscènes iets minder onthecht te spelen, maar gunde haar geen rol in een van zijn eigen films, met het argument dat ze eerst maar eens moest leren acteren. De internationale filmcarrière van Kristel logenstrafte dit vooroordeel bij tijd en wijle, bijvoorbeeld in prestigeproducties als Le jeu avec le feu (Alain Robbe-Grillet, 1975), Une femme fidèle (Roger Vadim, 1976), La marge (Walerian Borowczyk, 1976), René la Canne (Francis Girod, 1977) en vooral de flop Alice ou la dernière fugue (Claude Chabrol, 1977). Na gastrollen in de Nederlandse producties Pastorale 1943 (Verstappen, 1978) en Mysteries (Paul de Lussanet, 1978), prijkte Kristels naam naast die van Laura Antonelli, Ursula Andress en Monica Vitti op het affiche van de Italiaanse productie Letti selvaggi (Luigi Zampa, 1979). Een korte Engelstalige periode leidde tot rollen in The Fifth Musketeer (top-billed tegenover Andress; Ken Annakin, 1979), als stewardess in de rampenfilm The Concorde: Airport ’79 (David Lowell Rich, 1979), de parodie The Nude Bomb (Clive Donner, 1980) en de titelrollen in de Cannon-producties Lady Chatterley’s Lover (Jaeckin, 1981) en Mata Hari (Curtis Harrington, 1985).

Haar grootste Amerikaanse hit was de onafhankelijke productie over een Frans dienstmeisje en de 15-jarige zoon des huizes. Private Lessons (top-billed; Alan Myerson, 1981),

gevolgd door een kleinere rol in het verwante Private School (Noel Black, 1983). Permanent geldgebrek, onder andere door openlijke verslaving aan alcohol en cocaïne, leidde tot steeds minder interessante rollen, bijvoorbeeld in Emmanuelle IV (Francis Leroi, 1984). Ook was ze te zien in The Big Bet (Bert I. Gordon, 1985), Red Heat (Robert Collector, 1985), Dracula’s Widow (top-billed; Christopher Coppola, 1988) en twee films van de Franse regisseur-producent Philippe Blot: The Arrogant (1988) en In the Shadow of the Sandcastle (1990). Na een jarenlang ongelukkige relatie met acteur Ian McShane maakte nu Blot haar het leven zuur. Kristel stelde zich persoonlijk garant voor Blots laatstgenoemde film en werd meegesleept in zijn faillissement. Daarna in titels als Hot Blood (Blot, 1990), het Zuid-Koreaanse Seong-ae-ui chimmuk (In-yeob Jeong, 1992), verschijningen in acht Emmanuelle-videofilms, rollen in de Belgische films Gaston’s oorlog (Robbe De Hert, 1997), Film 1 (Willem Wallyn, 1999) en de Elsschotverfilming Lijmen/Het Been (De Hert, 2000). Ook was ze te zien in An Amsterdam Tale (Dorna van Rouveroy, 1999), Vergeef me (Cyrus Frisch, 2001), De vriendschap (Nouchka van Brakel, 2001), als seksuoloog in de Franse American Pie-variant Sexy Boys (Stéphane Kazandjian, 2001), het Kroatische Dva suncana dana/Two Sunny Days (Ognjen Svilicic, 2010) en ten slotte tegenover Elise Schaap en Lotte Verbeek in de tweedelige Italiaanse televisiefilm Le ragazze dello swing (Maurizio Zaccaro, 2010).

Kristel was tegen het einde van haar leven vooral schilderes en regisseerde de korte animatiefilm Topor et moi (2004). Ook was ze de hoofdpersoon van de documentaire Sylvia Kristel: Nu (Michiel van Erp, 2007)  en het korte portret Sylvia Kristel – Paris (Manon de Boer, 2004). Een van de getuigen in de documentaire over Pim de la Parra Parradox (In-soo Radstake, 2010). Schreef een openhartige autobiografie (2007). Kreeg nooit een Gouden Kalf (of César) dan wel een retrospectief van het Nederlands Filmfestival.