Michael Cacoyannis

90, Athene, 25 juli, natuurlijke dood

Cypriotisch-Grieks theater- en filmregisseur, scenarioschrijver, producent, editor, acteur en kostuumontwerper, eigenlijk Mihalis Kakogiannis. Had een wereldhit met Alexis Zorbas/Zorba the Greek (1964), een op een boek van Nikos Kazantzakis gebaseerd relaas over de vriendschap tussen een Griekse herder (Anthony Quinn) en een Engelse schrijver (Alan Bates). Van de zeven Oscarnominaties waren er drie voor Cacoyannis: beste film, regie en scenariobewerking. De film won drie Academy Awards, voor bijrolactrice Lila Kedrova, de art direction en het camerawerk van de Engels-Duitse Walter Lassally, met wie Cacoyannis vaak samenwerkte. Geboren in de toenmalige Britse kolonie Cyprus, volgde Cacoyannis een opleiding tot jurist in Londen en werkte daar tijdens de Tweede Wereldoorlog mee aan Griekstalige uitzendingen van de BBC. Hij was er ook enige tijd acteur, na een opleiding aan de fameuze toneelschool Old Vic. In 1952 verhuisde hij naar Athene, waar Cacoyannis min of meer de grondlegger werd van de serieuze naoorlogse speelfilmproductie. Na een onopvallend regiedebuut met Kyriakatiko xyrnima/Windfall in Athens (1954) trok zijn tweede film, het melodrama Stella (1955), wel internationale aandacht, mede door de opmerkelijke hoofdrol van de debuterende Melina Mercouri. In zijn twee volgende, door Lassally gefotografeerde films was Ellie Lambetti de ster: To koritsi me ta mavra/A Girl in Black (1956) en To teleftaio psema/A Matter of Dignity (1958). Intussen was Cacoyannis ook een toonaangevend toneelregisseur geworden, zowel in eigen land als van internationale operaproducties. Grote waardering kreeg zijn trilogie van verfilmingen van klassieke tragedies van Euripides, alle met een hoofdrol voor Irene Papas: Ilektra/Elektra (1962), The Trojan Women/Trojaanse vrouwen (gedraaid in het Engels in Spanje, omdat Cacoyannis tijdens het Griekse kolonelsregime in ballingschap leefde; 1972) en Ifigeneia/Iphigenia (1977).

Tot zijn overige films behoren Eroica (1960), het Italiaanse Il relitto (1961), de geflopte anti-nucleaire komedie The Day the Fish Came Out (1967), de tijdens de Cypriotische oorlog gedraaide documentaire Attilas '74 (1975), het in Chili gesitueerde Sweet Country/Dulce país (1987) en de Tsjechov-verfilming The Cherry Orchard/De kersentuin (met Bates, Charlotte Rampling en Katrin Cartlidge; 1999). Cacoyannis schreef, produceerde en monteerde veel van zijn eigen films.