Yoka Berretty

87, Rijswijk (ZH), 28 november, complicaties na val van de trap

Nederlands actrice en zangeres, geboren als Johanna Ernstina Petrusa Meijeringh. Een van de eerste naoorlogse filmactrices van Nederland, die haar opleiding kreeg bij de Actors Studio in New York, bij Marcel Marceau en Étienne Ducroux in Parijs en in Rome. Daar speelde ze ook enkele filmrollen, waarvan de belangrijkste tegenover Vittorio De Sica en Sophia Loren was in de klassieke komedie Pane, amore e…/Scandal in Sorrento (Dino Risi, 1955).

Ook als de vrouw van Totò in La banda degli onesti (Camillo Mastrocinque, 1956), Occhi senza luce (Flavio Calzavara, 1956), The Last Blitzkrieg (Arthur Dreifuss, 1959) en de Knut Hamsunverfilming Das letzte Kapitel (Wolfgang Liebeneiner, 1961). De rol van een straatmadelief die Federico Fellini haar aanbood in Le notti di Cabiria (1957) wees ze verontwaardigd van de hand. Haar Nederlandse filmdebuut maakte ze als echtgenote van Guus Oster in Makkers staakt uw wild geraas (Fons Rademakers, 1960). Daarna was ze onder meer te zien als koerierster in De overval (Paul Rotha en Kees Brusse, 1962), de korte film Jongens, jongens, wat een meid (Pim de la Parra, 1965), de korte opdrachtfilm Levend vuur (Ernst Hofbauer, 1967), als de moeder van Marja Kok in VD (Wim Verstappen, 1972), Rufus (Samuel Meijering, 1975), Charlotte (Frans Weisz, 1981), als de vrouw van Rijk de Gooyer in De prooi (Vivian Pieters, 1985), als de moeder van Pierre Bokma in Advocaat van de hanen (Gerrit van Elst, 1996) en in de eindexamenfilm Anderland (Arne Toonen, 2003). Vanaf 1958 speelde ze enkele opvallende rollen in het theater, vooral bij de Nederlandse Comedie (Het ei, Onder het melkwoud) en in cabaretprogramma’s met Nicolaas Kroese en Jelle de Vries. Al in 1958 kreeg ze een eigen televisieprogramma, Yoka, een kwartiertje blij en blue.
Ze was ook de zingende gastvrouw van het vernieuwende satirische programma Zo is het toevallig ook nog ‘s een keer (1963-66), speelde in de opvolger Hadimassa (1967-72) en was jarenlang panellid (naast Rinus Ferdinandusse en Willem Nijholt) in de KRO-filmquiz Voor een briefkaart op de eerste rang (1969-78). Ze acteerde op tv onder meer in de series De dageraad (Frank Zichem, 1991) en Wij zijn weer thuis (Wim T. Schippers, 1992-93), en drie keer onder regie van Theo van Gogh: Eva (top-billled; 1994), In het belang van de staat (1997) en Au (top-billed; 1997). Na een huwelijk met Dominique Berretty hertrouwd met de uitgever Andreas Landshoff.

Elmo Williams

102, Brookings OR, 25 november, hartproblemen

Amerikaans editor, regisseur en producent. Won een Oscar voor de montage van de western High Noon/Klokslag 12 (Fred Zinnemann, 1952) en was op moment van zijn dood de oudste bezitter van een Academy Award. De klassiek gestructureerde western heeft veel te danken aan de montage, vooral in de dramatische shoot-out. Een tweede nominatie kreeg Williiams voor de montage van de Disney-productie  20,000 Leagues under the Sea (Richard Fleischer, 1954). Weesjongen uit Oklahoma kwam eind jaren 30 onder de hoede van editor Merrill G. White, die hem het vak leerde. Eerste zelfstandig gemonteerde titel was Nurse Edith Clavell (Herbert Wilcox, 1939). Werkte veel voor RKO, maar monteerde ook de met een Oscar bekroonde lange documentaire Design for Death (Fleischer, 1947). Tot de overige door Williams gemonteerde films behoren Irene (Wilcox, 1940), No, No, Nanette (Wilcox, 1940),

Sunny (Wilcox, 1941), Nocturne (Edwin L. Marin, 1946), They Won’t Believe Me (Irving Pichel, 1947), Dick Tracy Meets Gruesome (John Rawlins, 1947), The Miracle of the Bells/Het wonder der klokken (Pichel, 1948), Bodyguard (Fleischer, 1948), Follow Me Quietly (Fleischer, 1949), en Hellgate (Charles Marquis Warren, 1952). Als regisseur debuteerde Williams met de western The Tall Texan (1953), gevolgd door de documentaire The Cowboy (1954), Women without Men (samen met Herbert Glazer, 1956), Blonde Bait (1956), Apache Warrior (1957) en Hell Ship Mutiny (samen met Lee Sholem, 1957).

Ook deed hij de second unit regie van The Vikings (Fleischer, 1958) en bepaalde delen van The Longest Day (1962). Williams produceerde The Blue Max/De adelaar van het eskader (John Guillermin, 1966), Tora! Tora! Tora! (Fleischer, 1970), Caravans (James Fargo, 1978), Man, Woman and Child (Dick Richards, 1983) en Ernest Goes to Camp (John Cherry, 1987). Achter de schermen had Williams zich zo verdienstelijk gemaakt voor 20th Century-Fox, onder meer als officieuze editor van Cleopatra (Joseph L. Mankiewicz, 1963), dat de studio hem productiechef maakte (1971-74). Hij schreef het boek Elmo Williams: A Hollywood Memoir (2006).

Steef Meyknecht

64, Amsterdam, 21 november, na een ziekte 

Nederlands antropoloog-filmmaker en fotograaf. Studeerde visuele etnografie bij Dirk Nijland aan de Rijksuniversiteit Leiden en was daar tot voor kort zelf ook docent. Maakte een aantal documentaires in direct cinema-stijl, waarbij hij zelf de camera hanteerde. Onder meer Het atelier (1979), Bisket Jatra, A New Year’s Festival in Bhaktapur (1983), Karspel 2 over de botsing tussen professionele welzijnswerkers en jonge cliënten (tevens montage; samen met Ton Guiking, 1991), De bende van Rouch (samen met Nijland en Joost Verhey; 1993), 171,15 – te besteden in Afrika (1994),  Mamissi KoKoé, Voodoo Priest in Lomé (1997), Dichtgespijkerd/Boarded Up  (over bewoners van de Indische Buurt in Amsterdam; 2000),

het portret van een hospice Het Veerhuis/A Hospice in Amsterdam (2004) en de driedelige documentaireserie voor RTV Rijnmond Rook, Gezag en Rummikub/Tobacco Truths and Rummikub (over een volkswijk in Schiedam; 2010). Verschillende solotentoonstellingen als fotograaf.

Rob van Reijn

86, Amsterdam, 15 november, doodsoorzaak onbekend

Nederlands mimespeler en gelegenheidsacteur. Door zijn talloze verschijningen op televisie en in het theater de bekendste pantomimeartiest van Nederland. Afgewezen voor de theaterschool wegens zijn hazenlip, studeerde daarna beeldhouwen aan de Gerrit Rietveld Academie. Geïnspireerd door de clowneske Buziau en de klassieke sterren van de slapstick. Zijn bekendste creatie was het mannetje Maccus: meer een underdog dan een romantisch-poëtisch karakter in de trant van Marcel Marceau. Was artistiek leider van Stichting Pantomime Theater Carrousel en oprichter van de Nederlandse Pantomime Stichting en het kortstondige Rob van Reijntheater in Amsterdam.Kleine filmrollen: als masseur in de Johnny & Rijk-film Geen paniek (Ko Koedijk, 1973), in het segment The Plumber van de erotische omnnibusfilm Wet Dreams (Lee Kraft, 1974), als herbergier in Laat de dokter maar schuiven (Nikolai van der Heyde, 1980) en als knecht in Kees de Jongen (André van Duren, 2003).

Jennifer Willems

68, Amsterdam?, 13 november, plotseling

Nederlands actrice. Overrompelend filmdebuut als Slofje, een vertederende tomboy en sidekick van Rijk de Gooijer, in De inbreker (Frans Weisz, 1972). Was ook te zien in het officieuze vervolg Naakt over de schutting (Weisz, 1973) en in kleinere rollen in Het jaar van de kreeft (Herbert Curiël, 1975) en Keetje Tippel (Paul Verhoeven, 1975).

Als Teuntje een vaste medewerker (met Aart Staartjes en Pieke Dassen) van het VARA-kinderprogramma De Film van Ome Willem (1974-86) en ook in andere jeugdproducties als Ti Ta Tovenaar (1972-73), Pipo en de Lachplaneet (als Pretje; 1976) en Pipo en de Noorderzon (1978). Ook in de tv-film Kinderfeestje (Hank Onrust en Luc Lutz, 1981) en als Krengetje in de KRO-kinderserie De Poppenkraam (1982-85). Volgde de Academie voor Podiumkunsten in Den Haag en speelde in het theater onder meer bij de Haagse Comedie en Nieuwe Komedie en in de musical van Annie Schmidt en Harry Bannink Wat een Planeet.

Dora van der Groen

88, Geel, 8 november, ziekte van Alzheimer

Belgisch actrice, toneelregisseur en theaterdocent. Leidde een hele generatie Vlaamse toneelmakers en acteurs op, was ster van televisie, theater en talloze Nederlandse en Belgische films. Kon exuberante personages zeer geserreerd vertolken. Wellicht de beste rol was die van de alcoholistische mevrouw Mies in de verfilming van Anton Koolhaas Dokter Pulder zaait papavers (tegenover Ton Lensink en Kees Brusse; Bert Haanstra, 1975). Won twee keer de Joseph Plateauprijs voor beste actrice in een Belgische film, voor het euthanasiedrama Minder dood dan de anderen (Frans Buyens, 1992) en Pauline & Paulette (top-billed tegenover Ann Petersen; Lieven Debrauwer, 2001).

Maakte als 18-jarige haar filmdebuut met een kleine rol in de tweede verfilming van Hendrik Consciences Baas Gansendonck (Gaston Ariën, 1945). Eerste grote rol als prostituee (tegenover Julien Schoenaerts en haar toenmalige echtgenoot Tone Brulin als pooier) in Meeuwen sterven in de haven (competitie Cannes; Rik Kuypers, Ivo Michiels en Roland Verhavert, 1955). Daarna in de komedies Vuur, liefde en vitaminen (Jef Bruyninckx, 1956), Wat doen we met de liefde? (Bruyninckx, 1957) en Het geluk komt morgen (Bruyninckx, 1958). De jaren daarna speelde Van der Groen vooral in televisiefilms en in het theater en sprak de Nederlandse stem in van de Poolse actrice Beata Tyszkiewicz in De man die zijn haar kort liet knippen (André Delvaux, 1966). Vervolgens in Monsieur Hawarden (Harry Kümel, 1968), Malpertuis (Kümel, 1971), La maison sous les arbres/The Deadly Trap (René Clément, 1971), Ieder van ons (Buyens, 1971), de korte Filmacademieproductie De eekhoorn (naar Koolhaas, een voorstudie van Pulder; Kümel, 1972), als mevrouw Laarmans in Het dwaallicht (naar Willem Elsschot; Buyens, 1973), een kleine rol in Rolande met de bles (Verhavert, 1973), Camera Sutra (Robbe De Hert, 1973), Dakota (Wim Verstappen, 1974), Kind van de zon (René van Nie, 1975),

uncredited in Keetje Tippel (Paul Verhoeven, 1975), De komst van Joachim Stiller (naar Hubert Lampo; Kümel, 1976), als de infante Isabella in Rubens, schilder en diplomaat (Verhavert, 1977) en tegenover Ton Lutz in de enige geslaagde episode van het drieluik naar verhalen van R.J. Peskens Het verleden (episode Roy Logger, 1982). In deze periode volgde Van der Groen samen met onder anderen Ramses Shaffy de lokroep van de Bhagwan en werd sannyasin. Allengs keerde ze terug in films: De aardwolf (Rob Van Eyck, 1985), De vlaschaard (naar Stijn Streuvels; Jan Gruyaert, 1985), Dagboek van een oude dwaas (Lili Rademakers, 1987), als de moeder van Will van Kralingen in Havinck (Frans Weisz, 1987), L’oeuvre au noir/Hermetisch zwart (naar Marguerite Yourcenar; Delvaux, 1988), als arts in Jan Rap en z’n maat (Ine Schenkkan, 1989), de korte film Het vonnis (naar Toon Tellegen; Hillie Molenaar en Joop van Wijk, 1989), als hospita in Eline Vere (naar Louis Couperus; Kümel, 1991), Oscarwinnaar Antonia (Marleen Gorris, 1995), de titelrol in de korte film Leonie (Debrauwer, 1997), de jeugdfilm Blazen tot honderd (Peter van Wijk, 1998), als grootmoeder in S. (Guido Henderickx, 1998), Film 1 (Willem Wallyn, 1999), als Zwarte Weeuw in Mariken (André van Duren, 2000) en Villa des Roses (naar Elsschot; Frank Van Passel, 2002). Haar stem was te horen in de animatiefilm Jan zonder Vrees (Jef Cassiers, 1984) en de korte film Testament (Debrauwer, 1997). Bekendste tv-rollen in de series Tijl Uilenspiegel (Bert Struys, 1961), Wij, Heren van Zichem (Maurits Balfoort, 1969), Tussen wal en schip (tegenover Brusse; Eimert Kruidhof, 1977), als landvoogdes Margaretha van Parma in Willem van Oranje (Walter van der Kamp, 1984), Adriaen Brouwer (Peter Simons, 1986), Moeder, waarom leven wij? (Henderickx, 1993), Bex & Blanche (1993-94) en Terug naar Oosterdonk (Van Passel, 1997),
naast single plays als Lievevrouwebedstro (naar Marguerite Duras; Kümel, 1969), De verjaring (Brusse en Andrew Wilson, 1980), Alleen (tegenover Schoenaerts; Jacob Bijl, 1982), Zonderlinge zielen (Jean-Pierre De Decker, 1988), het korte Opéra Kino (Rien Hagen, 1990), een aflevering van Over de liefde (Eric Oosthoek, 1997), Thuisfront (Ivo van Hove, 1998) en de telefilm De Ordening (als NSB-weduwe à la Florrie Rost van Tonningen in de telefilm De Ordening (Pieter Kuijpers, 2003). Tekende met Anne Huybrechts voor de kostuums in Jonny & Jessy (Wies Andersen, 1972). Getrouwd geweest met de acteurs Tone Brulin en Wies Andersen.

/p>

Melissa Mathison

65, Los Angeles, 4 november, NET-kanker

Amerikaans scenarioschrijver. Kreeg een Oscarnominatie voor het originele script van de klassieker E.T. the Extra-Terrestrial (Steven Spielberg, 1982). Dochter van een journalist, die bureauchef van Newsweek in Los Angeles was. Tijdens studie aan Berkeley babysitter van de kinderen van Francis Ford Coppola, die haar locatieassistent maakte bij The Godfather part II (1974). Coppola moedigde Mathison aan een scenariobewerking te schrijven van Walter Farleys bekende kinderboek The Black Stallion (1941), dat zou resulteren in een door Coppola’s American Zoetrope geproduceerde gelijknamige speelfim (Carroll Ballard, 1979).

Andere films die Mathison (gedeeltelijk) schreef waren The Escape Artist (Caleb Deschanel, 1982), onder het pseudoniem ‘Josh Rogan’ Kick the Can (Spielberg, 1982), zijnde het tweede segment van Twilight Zone: the Movie, de tweedelige tv-western Son of the Morning Star (Mike Robe, 1991), The Indian in the Cupboard (Frank Oz, 1995), Kundun (Martin Scorsese. 1997) en The BFG (Spielberg, 2016), de tweede verfilming van Roald Dahls De Grote Vriendelijke Reus. Ook schreef Mathison het script voor de Engelse nasynchronisatie van de Japanse animatiefilm Ponyo (Hayao Miyazaki, 2008). Tibetactiviste. Getrouwd geweest met acteur Harrison Ford (1983-2004).

Colin Welland

81, Londen, 2 november, ziekte van Alzheimer

Engels scenarioschrijver en acteur, pseudoniem van Colin Williams. Tekenleraar uit Lancashire kreeg zijn eerste bekendheid als agent in de politieserie Z Cars (1962-78), maar zou zich later toeleggen op het schrijven van scenario’s, hetgeen hem een Oscar opleverde voor Chariots of Fire (Hugh Hudson, 1981), een geromantiseerde vertelling over twee Britse atleten bij de Olympische Spelen van Parijs (1924). Als acteur won hij een BAFTA voor de rol van een sympathieke onderwijzer in de jeugdfilm Kes (Kenneth Loach, 1969), over een jongen en zijn tamme valk.

Ook speelde Welland tegenover Richard Burton in Villain (Michael Tuchner, 1971), was hij een dominee in Straw Dogs (Sam Peckinpah, 1971), te zien in de bioscoopversie van de politieserie Sweeney! (David Wickes, 1977), Dancin’ thru the Dark (Mike Ockrent, 1990) en als een redacteur van persbureau Reuters in de bij ons in de bioscoop uitgebrachte tv-film The Secret Life of Ian Fleming (Ferdinand Fairfax, 1990). Na een aantal tv-films en series debuteerde Welland als filmscenarist met Yanks (John Schlesinger, 1979), een subtiel romantische studie van de spanningen tussen Amerikaans militairen en Engelse burgers aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Voorts schreef Welland Twice in a Lifetime (Bud Yorkin, 1989), de bewerking van André P. Brinks roman A Dry White Season (Euzhan Palcy, 1989) en War of the Buttons (John Roberts, 1994), een Ierse versie van het al verschillende keren in Frankrijk verfilmde kinderboek La guerre des boutons.