Setsuko Hara

95, Kamakura, 5 september, longontsteking

Japans actrice, pseudoniem van Masaé Aida. Een van de favoriete actrices van regisseur Yasujiro Ozu, die over haar zei: ‘’Iedere Japanse actrice kan tot op zekere hoogte de rol van een prostituee spelen. Maar het is zeldzaam een actrice te vinden als Hara, die een dochter uit een goede familie kan vertolken.” Haar bijnaam was De Eeuwige Maagd, omdat ze ook in het echte leven nooit trouwde. Vooral herinnerd als Noriko, de weduwe die de zorg voor haar schoonouders ter hand neemt, omdat hun kinderen daar geen tijd voor hebben, in de klassieker Tokyo Monogatari/Tokyo Story (Ozu, 1953).

Toen Hara in de eerste van zes films onder regie van Ozu speelde, Banshun/Late Spring (ook als een zorgzame Noriko; 1949), was ze al in 67 films opgetreden. Debuteerde als 15-jarige, op voorspraak van regisseur Hisatora Kumagai die haar zwager was, in de film Tamerau nakare wakodo yo/Do Not Hesitate Young Folks! (Tetsu Taguchi, 1935). Verbond zich aan de Nikkatsu-studio, waarvoor ze ook in propagandafilms speelde, zoals de Duits-Japanse coproductie Die Tochter des Samurai/Atarashiki tsuchi/The New Earth (Arnold Fanck en Mansaku Itami, 1937).

Een naoorlogs nieuw begin was de hoofdrol als een soort van verzetsheldin in Waga seishun ni kuinashi/No Regrets for Our Youth (top-billed; Akira Kurosawa, 1946). Daarna volgden onder veel meer Anjo-ke no butokai/A Ball at the Anjo House (top-billed; Kozaburo Yoshimura, 1947),
Aoi sanmyaku/Blue Mountain Range (top-billed; Tadashi Imai, 1949),  Ojosan kanpai/Here’s to the Girls (Keisuke Kinoshita, 1949), Hakuchi/De idioot (naar Dostojewski; Kurosawa, 1951), Bakushu/Early Summer (top-billed als Noriko; Ozu, 1951), Meshi/Repast (Mikio Narusae, 1951), de Kawabata-verfilming Yama na oto/Sound of the Mountain (top-billed; Naruse, 1954), Shuu/Sudden Rain (top-billed; Naruse, 1956), Tokyo boshuku/Tokyo Twilight (Ozu, 1957), Akibiyori/Late Autumn (top-billed; Ozu, 1960),
Kohayagawa-ke no aki/The End of Summer (Ozu, 1961) en Chushingura/The 47 Ronin (Hiroshi Inagaki, 1962). In 1963, het jaar dat Ozu stierf, trok Hara zich terug uit de filmwereld. Over de achtergronden van deze beslissing is veel gespeculeerd. Er waren geruchten over slechtziendheid en over een heimelijke relatie met Ozu, maar waarschijnlijker is dat ze gewoon hetzelfde soort discrete en anonieme bestaan verkoos als de meeste van haar personages. De anime film Sennen joyu/Millennium Actress (Satoshi Kon, 2001), over een oudere filmactrice voor wie leven en fictie door elkaar gaan lopen, zou gedeeltelijk zijn geïnspireerd door Hara.
Haar overlijden werd pas bijna drie maanden later door de familie bekendgemaakt.

Setsuko Hara: The Millennium Actress from Nathan Nicolau on Vimeo.