Ray Harryhausen

 

92, Londen, 7 mei, natuurlijke dood

Amerikaans specialeffects-ontwerper, animator, producent en gelegenheidsacteur. Raakte als tiener geobsedeerd door de trucages in King Kong (Ernest B. Schoedsack en Merian C. Cooper, 1933), uitgevoerd door stopmotion-pionier Willis H. O”Brien. Harryhausen nam contact op met O’Brien om hem zijn eigen werk te laten zien, en zou hem later assisteren bij de met een Oscar bekroonde special effects van de vervolgfilm Mighty Joe Young (Schoedsack, 1949).

Harryhausen evolueerde vervolgens tot de meest bewonderde specialist op het gebied van de stop motion, de techniek waarmee beweging wordt gesuggereerd door levenloze objecten beeld voor beeld lichtjes te veranderen. Uiteindelijk zou de naar Engeland geëmigreerde Harryhausen in 1992 de Gordon Sawyer Award winnen, een speciale technische Oscar voor een heel oeuvre. Na studies beeldhouwen en kunst in Los Angeles, werkte Harryhausen als animator aan korte producties van poppenfilmer George Pal, zoals het in Nederland gesitueerde Tulips Shall Grow (Pal, 1942), bedoeld om geld in te zamelen voor het Nederlandse verzet.

Ook regisseerde hij enkele korte animatiesprookjes. Ook animeerde hij de effecten in The Beast from 20,000 Fathoms/Het monster uit vervlogen tijden (Eugène Lourié, 1953). Zijn eerste credit voor visual effects betrof de reuzeninktvis in It Came from Beneath the Sea (Robert Gordon, 1955), gevolgd door de animatie van speciale effecten in Earth vs. the Flying Saucers (Fred F. Sears, 1956) en de visual effects in de documentaire The Animal World (Irwin Allen, 1956). Met 20 Million Miles to Earth/Het monster van Venus (Nathan Juran, 1957) begon een lange samenwerking met producent Charles H. Schneer, verantwoordelijk voor Harryhausens beste werk. De animator wordt veelal gezien als de eigenlijke auteur van een reeks fantastische avonturenfilms: The 7th Voyage of Sinbad (Juran, 1958), The 3 Worlds of Gulliver (Jack Sher, 1960), Mysterious Island (Cy Endfield, 1961), Jason and the Argonauts (Don Chaffey, 1963),

First Men in the Moon (Juran, 1964), One Million Years B.C. (Chaffey, 1966), The Valley of Gwangi (Jim O’Connolly, 1969),

The Golden Voyage of Sinbad (Gordon Hessler, 1973), Sinbad and the Eye of the Tiger (Sam Wanamaker, 1977) en ten slotte Clash of the Titans (Desmond Davis, 1981). Harryhausens reputatie nam mythische vormen aan en hij werd veel gevraagd als gast in tv-shows, op conventies en in filmhistorische documentaires. Ook speelde hij gastrollen in films als Spies Like Us (John Landis, 1985), Beverly Hills Cop III (Landis, 1994), de remake van Mighty Joe Young (Ron Underwood, 1998) en Burke and Hare (Landis, 2010).